DIY ethiek #4: Wij willen geen problemen oplossen, we willen verandering

Alle hoofdstukken verzameld in een mini boekje: DIY ethiek handboek gedrukt.

– De printversie voor in je doe het zelf boekje volgt, voor nu de tekst: –

Een korte kort door de bocht interpretatie van een deel van het denken van Hannah Arendt.

“Problemen oplossen is goed, het leidt tot verbetering van een situatie. Dat denken we -zeker als ontwerpers- graag. We analyseren het probleem, en lossen het volgens een bepaalde methodiek op. De oplossing is goed en verstandig.”

Hannah Arendt is het met bovenstaande niet eens. Problemen oplossen houdt juist vaak de slechte situatie in stand. Maar hoe komen we dan wel tot echte verandering?

Arbeiden, werken, handelen

Hannah Arendt verdeelt onze activiteiten in drie verschillende soorten:

We arbeiden als we onszelf verzorgen: we kweken groente, poetsen het huis en bakken brood. En we doen het steeds opnieuw. Het is noodzakelijk.
We werken als we iets nieuws en blijvends scheppen om ons leven aangenaam te maken. We ontwerpen lekkere bedden, auto’s en digitale dienstverlening. Werken is een middel om een doel te bereiken. We lossen probleem op. Het is nuttig.
We handelen als we bezig zijn met relaties tussen mensen. Handelen gaat over het beginnen van iets nieuws en daarover communiceren, waarbij de verschillen tussen mensen het uitgangspunt zijn. Ons handelen maakt de maatschappij.

Van de drie activiteiten is het handelen het meest risicovol omdat de uitkomst niet vast staat. Maar als we niet handelen worden we domme consumenten die alleen met onszelf bezig zijn, dan heeft onze maatschappij geen samenhang meer.

We moeten risico’s nemen, samen in het onzekere durven stappen.

Het probleem met problemen oplossen…

Veel oplossingen die komen uit probleemoplossend denken passen binnen het systeem. De oplossingsruimte wordt nooit groter dan het probleem; de oplossing past in de ruimte die we kennen.

We analyseren de bestaande situatie, accepteren die als uitgangspunt en als kader. En dat is niet goed genoeg.

Arendt is streng voor probleemoplossers: ze analyseren data en rekenen een oplossing uit. Maar ze oordelen niet. En dat moet wel om te kunnen handelen.

De werkelijke situatie wordt niet verkend en daarmee niet erkend. Problemen oplossen is daarmee slechts werken, maar wordt geen handelen.

Het oplossen van problemen altijd reactief. Je kijkt niet in de toekomst, je reageert op het hier en nu. Maar wat als achter het probleem een veel grotere opdracht ligt? Wat als je proactief een betere wereld wilt scheppen?

Oplossingen versus verandering

Echt grote ideeën komen niet voort uit marktonderzoek of een design thinking proces, daar zijn ze te nieuw voor. Ze overstijgen het probleem.

Als we willen handelen kunnen we geen regels volgen, dan hebben we ruimte nodig. Hoe doen we dat?

Voorwaarden

Echt creative ideeën ontstaan daar waar ruimte is, waar mensen zelf vorm geven aan de oplossing.
Waar gelegenheid, interesse en tijd is.
En waar veilig en open kan worden gedeeld.

Werkwijze

Belangrijkste is je houding.

Als je handelt in plaats van werkt, denk je anders. Je moet dapper zijn: het gaat niet over eruit trekken, maar over laten komen. Niet over macht, maar over loslaten. Het gaat over de bereidheid door een komeet uit je baan geslagen te worden. Het gaat over accepteren dat het misschien wel mislukt.

Zorg dat je voeding rijk is: on- en off-topic. Weet, kijk en voel alles.
Neem veel tijd.
Tijd alleen: denken is een eenzame bezigheid.
Tijd samen: maar zonder competitie en bijdehand gedoe. Werk in een diverse groep.
Zorg dat je het probleem echt begrijpt, waar bevindt het zich? Wat zijn meningen? Wat zijn feiten? Is er een misschien een groter probleem achter jouw probleem?
Oordeel over de situatie, en deel je oordeel.
Verras jezelf en anderen. Neem risico’s.
Maak Arendt trots en wees punk.

-einde tekst 4 –

Alle beschikbare hoofdstukken:

Alle hoofdstukken zijn verzameld in een mini boekje: DIY ethiek handboek gedrukt. Bestel het meteen!