Ik was te gast in de minor Ontwerpen voor een nieuwe wereld, Hoe maak ik impact? van de HAN.
In de eerste weken van de minor werken de studenten in kleine groepjes voor een ondernemer/ontwerper die positieve impact maakt op de wereld. Elke ondernemer brengt een vraagstuk in waar de studenten die week oplossingen voor bedenken en ik was de laatste van de vier.
Ik besloot een vraag mee te nemen waar ik zelf het antwoord echt niet op weet: Wat moet ik met Goed Maken? Hoe wordt wat ik uitzoek zinnig en toepasbaar voor (jonge) ontwerpers en studenten?
‘We hadden wel gedacht dat jouw week het vaagst zou zijn.’
Ik startte op maandag met een introductie in mijn ethiek-wereld. Ik vertelde over de 7 hoofdstukken in het boekje, ik verdiepte op Victor Papanek en Hannah Arendt. Oftewel: ik stopte 3 jaar van mijn studie in 2 uur introductie. Hoog tempo.
Mijn vraag: hoe maken we dit denken zinvol, beschikbaar en aantrekkelijk voor (jonge) ontwerpers? (Alles kan en mag.)
Het was misschien wat veel. De docenten waren heel enthousiast, maar in de trein terug vroeg ik me af of ik de studenten had geïnspireerd of tot wanhoop had gedreven. Ik geef regelmatig les en vind dat één van de fijnste (en meest leerzame) dingen. Maar nog nooit ging het over iets dat mij zelf zo aan het hart gaat, over mijn eigen werk en onderzoek. Ik had weinig afstand en nog nooit was ik er zo onzeker over.
Die week was er op woensdag gelegenheid te overleggen. Slechts één van de groepen maakte daar gebruik van. Uiteraard hadden ze een geweldig goede richting gekozen (waarover later meer). En ze hadden feedback op het boekje: de vormgeving vonden ze qua toegankelijkheid niet erg inclusief (dyslexie), en hoofdstuk 2 (You got this) en 7 (Punk) kon ik beter schrappen, zo vaag.
Handelen is kwetsbaar
Veel van wat ik doe en onderzoek start vanuit onzekerheid. Ik voel een diepe behoefte antwoorden te vinden op vragen die me bezighouden, maar ben allerminst zeker over a) of er wel een uitkomst is en b) of ik die uitkomst wel goed kan delen met anderen.
Om dat allemaal te ondervangen werk ik in het openbaar: ik schrijf wat ik nu denk en wat de vragen zijn en ontvang reacties en antwoorden.
Ik hoop dat dit het handelen is dat Hannah Arendt beschreef. Een idee in de wereld brengen in de hoop dat de openbaarheid ervan tot discussie en verandering leidt. Het handelen is risicovol:
- Geen garantie dat het zin heeft.
- Onmogelijk te programmeren.
- Onvoorspelbaar en broos.
‘Het handelen waarin in toon wie ik ben, is een risicovolle onderneming, waarvan de uitkomst zich tegen me kan keren. Hoeft het gezegd dat het moed vereist om dit risico te nemen?’ (Elementaire deeltjes 81, Arendt)
Een vriend van mij noemt mijn aanpak Punk research. Het is chaotisch en onzeker maar meestal ontvouwt zich langzaam toch een antwoord. Dat ik ook weer stap voor stap deel; ik ben eeuwig bezig met prototypen. Pas toen ik Arendt las begreep ik mijn werkwijze niet (alleen) chaotisch is, maar juist goed kan zijn. Samen leren.
Een week later
Aan het eind van de week zocht ik de studenten weer op. En uiteraard hadden ze geweldig werk geleverd. Ze hadden een zware week gehad, het kostte energie mijn open vraag naar een concrete oplossing te brengen. Ik had de indruk dat ik ze eerst onzeker en daarna boos had gemaakt. En dat had er weer voor gezorgd dat ze het punk hoofdstuk ze aansprak. Als ontwerpers hebben ze de onzekerheid van het creatief proces aan den lijve ondervonden.
Punk bordspel
De eerste groep had een DIY ethiek bordspel gemaakt. Uitgangspunt was het stroomschema uit het hoofdstuk Waarde/ Schade hier geïntegreerd in het spelbord:
Als start van dit proces hadden ze verschillende mensen beschreven (a.d.h.v. de hoofdstukken Ken jezelf en Blokkades) die ieder een probleem hadden dat ontwerpers kunnen oplossen. Vervolgens werk je met die case voor ogen door het schema heen.
Met als joker op een cruciaal moment in het stroomschema de Punker. Vanuit wiens rol je ongenuanceerd, keihard de waarheid schreeuwt. Allemaal om je denken te verbeteren en op te schudden.
Met dit bordspel kunnen studenten oefenen met ethische vraagstukken vanuit verschillende doelgroepen. En leren ze ook buiten het systeem te denken door de rol van de punker. Man, man, man, wat GOED!
Hannah Arendt Punk
De tweede groep had Hannah Arendt uitgekozen als onderwerp. De hele week hadden ze zich verdiept in haar denken. En ze zagen heel duidelijk de link met de punk beweging. Het bekritiseren van het systeem, het bedenken van out of the ordinary oplossingen, alles durven zeggen, burgerlijk ongehoorzaam.
Resultaat was een punk-poster campagne over Arendt, te verspreiden daar waar ontwerpers zitten die netjes problemen oplossen in plaats van de wereld te veranderen. (Zie ook dit stuk). Met links naar de uitstekende podcast over Hannah Arendt: Hannah Arendt over liefde en vrijheid. Ook al zo goed!
Trots
Ik ben trots. Trots op een generatie studenten die Punk en Arendt omarmt. En die dapper en vastberaden doorploegt op zoek naar de oplossing.
En ik? Ik blijf met een todo lijst achter.
- Qua boekje: Het hoofdstuk over Punk blijft. Hannah Arendt blijft. En Woede voeg ik toe. (En You got this gaat eruit, het is een belangrijk onderwerp, maar meer als manifest dan in het handboek.) En ik verbeter het ontwerp.
- En de website: betere navigatie, helderder doorlinken, en een zoekbalk. Waarvan akte.
Kwetsbaar, maar veilig
Kwetsbaar heb ik me deze week wel gevoeld, en de studenten ook. En hoewel het spannend was de rol van alwetende professional niet te spelen, heeft het meer opgeleverd dan ik ooit had gedroomd. Ik ga het DIY ethiek handboek redigeren (dat wordt dan V2). Heb jij ook feedback die ik mee kan nemen? Graag, mits vriendelijk verpakt. Dat wel. Want kwetsbaarheid kan alleen als het veilig is.
Liefde.